Published 20 Ιανουάριος, 2000

Δεν είναι εύκολο για έναν δημιουργό να μπορεί να ακολουθήσει μια συνεπή πορεία. Χρειάζεται η αδιάκοπη πάλη με το υλικό. Η μορφοποίηση της εσωτερικής αγωνίας του. Η αποφυγή των εύκολων λύσεων. Η συνεχής ενδοσκόπηση. Η αναζήτηση της δικής του αλήθειας. Και η αμεσότητα της καταγραφής της. Πρόκειται για στοιχεία που δίχως άλλο μπορεί να τα εντοπίσει κανείς με την πρώτη κιόλας ματιά στην τελευταία εργασία του Νίκου Δεσεκόπουλου. Μία εργασία που μπορεί να κινείται θεματογραφικά, κατά ένα της μέρος, στο κλίμα παλαιότερων προσπαθειών του, αλλά ταυτόχρονα διευρύνονται οι αναζητήσεις του, τα εκφραστικά του μέσα, η πειστικότητα των διατυπώσεών του.

Οπτική πραγματικότητα αλλά και υπαινικτικός χαρακτήρας του χώρου και των αντικειμένων είναι οι δύο πόλοι γύρω από τους οποίους κινείται η χαρακτική του Δεσεκόπουλου. Η χαλκογραφία και η ξυλογραφία ορίζουν τα πεδία δράσης του με διαφορετικό σε κάθε μία περίπτωση στόχο. Με την πρώτη να επιμείνει στο λεπτομερειακό, με τη δεύτερη στο γενικευτικό. Με τη χαλκογραφία έχει τη δυνατότητα να αναδείξει τη δύναμη του σχεδίου, με τη ξυλογραφία τη δύναμη της υποβολής. Αλλά το αποτέλεσμα και στις δύο περιπτώσεις τον δικαιώνει.

Η θεματική ομάδα που από παλαιότερα είχε μια ιδιαίτερη σημασία για το έργο του χαράκτη ήταν αυτή του φυσικού περιβάλλοντος. Και χωρίς καμιά αμφιβολία κατέχει μια ιδιάζουσα θέση και στην καινούρια εργασία του. Θα μπορούσε όμως κανείς να παρατηρήσει ότι ενώ στα παλαιότερα έργα του Δεσεκόπουλου διακρίνεται η τάση προς μια περισσότερο ονειρική ατμόσφαιρα και γενικά μια ποιητική μεταφορά της πραγματικότητας, τώρα είναι πολύ πιο έντονο το στοιχείο της κριτικής σε αυτά που συμβαίνουν γύρω του. Η τάση να οργανώσει φυσικό και αστικό τοπίο με τέτοιο τρόπο ώστε το πρώτο να επιβάλλεται στο δεύτερο, όσο και αν αυτό στην καθημερινή πραγματικότητα δεν συμβαίνει, αποδεικνύει ακριβώς τη θέλησή του να τονίσει αυτό που κινδυνεύει και χάνεται. Ο μνημειακός τρόπος που αποδίδονται στα έργα του τα δέντρα, με την έντονη καθετότητα, τον περιορισμό των παραπληρωματικών θεμάτων, την ίδια την γύμνια των κλαδιών που έρχεται σε αντίθεση  με τα φυτικά θέματα του εδάφους δίνουν την αίσθηση συμβόλων περισσότερο και όχι τη διάθεση να περιγραφούν ρεαλιστικά χαρακτηριστικά. Ειδικά στο τρίπτυχο όπου συνδυάζονται τα θέματα του φυσικού και αστικού τοπίου με αυτό του ηλεκτρισμού είναι χαρακτηριστικός ο τρόπος που αντιμετωπίζει ο καλλιτέχνης το θέμα του. Γιατί στο κεντρικό τμήμα είναι σχεδόν δραματικός ο τρόπος με τον οποίο συμπλέκονται δέντρα και πυλώνες, κλαδιά και ηλεκτρικά σύρματα δημιουργώντας ένα σύνολο που διακρίνεται για το απαισιόδοξο περιεχόμενό του, για την επιβολή της τεχνολογίας στη φύση και την αδυναμία αρμονικής συνύπαρξής τους.

Στα αστικά του τοπία, συνήθως νησιωτικά, καθώς και στις βάρκες του ο Δεσεκόπουλος προχωρά με την αυστηρότητα του γεωμετρικού λεξιλογίου χωρίς να ενδιαφέρεται να καταγράψει εξωτερικά χαρακτηριστικά αλλά κυρίως να ανιχνεύσει την φυσιογνωμία τους. Χαρακτηριστική, όπως και στο σύνολο του έργου του, η απουσία της ανθρώπινης μορφής προσθέτει δίχως άλλο έναν μεταφυσικό τόνο στην χαρακτική του. Στις Βάρκες, όπου ο  χαράκτης επιλέγει τη τεχνική της ξυλογραφίας, το κέντρο βάρους μεταφέρεται από τη λεπτομέρεια σε μια καθαρά γενικευτική απόδοση. Ταυτόχρονα έχει τη δυνατότητα να εκμεταλλευτεί τις ενιαίες επιφάνειες των άσπρων και των μαύρων για να αποδώσει ένα καθαρά λυρικό περιεχόμενο. Επιλέγει να αποδώσει όχι ολόκληρες τις βάρκες αλλά τμήματά τους και να εστιάσει την προσοχή του σε επιμέρους στοιχεία και στην γενικότερη ατμόσφαιρα της σύνθεσης. Δίνει ένα σχόλιο του χρόνου και των φθαρτών αντικειμένων με έναν καθαρά συμβολικό περιεχόμενο, χωρίς κραυγαλέο τρόπο αλλά μόνο με υπαινικτική διάθεση. Παράλληλα εξοβελίζει το ανεκδοτολογικό και το παραπληρωματικό, τονίζει τον μνημειακό χαρακτήρα και τα διαχρονικά στοιχεία φτάνοντας σε έργα που ολοκληρώνονται μέσα από τη διαρκή πάλη με το υλικό.

Αυτό το ενδιαφέρον του για τις δυνατότητες του υλικού τον οδηγεί και σε προσπάθειες που βασίζονται στην ίδια θεματογραφία αλλά τώρα τα θέματά του χαράζονται σε πηλό, που αντικαθιστά το ξύλο. Αυτό το εγχείρημα του δίνει την ευκαιρία να πειραματιστεί πάνω σε μια άλλη επιφάνεια και να αναζητήσει καινούριες εκφραστικές δυνατότητες που αυτή μπορεί να του προσφέρει. Έτσι, αν και, σε γενικές γραμμές, τα αποτελέσματα είναι κοντά σε αυτά της ξυλογραφίας, είναι επίσης εμφανές ότι η αδρή και τραχιά επιφάνεια του πηλού του επιτρέπει να δώσει πιο πλούσια τονικά στοιχεία, τα οποία εντατικοποιούν εκφραστικά τα σύνολα.

Εργασία που χαρακτηρίζεται από τη διαρκή αναζήτηση, από την προσπάθεια αποκωδικοποίησης του κοντινού και του γνωστού, από τη μεταφορά του κέντρου βάρους σε μια καθαρά ποιητική γλώσσα η χαρακτική του Δεσεκόπουλου σε δεσμεύει να προχωρήσεις πέρα από την εξωτερική όψη των πραγμάτων και να αναζητήσεις αγωνίες και φόβους, ελπίδες και υπαινιγμούς.

Θάνος Χρήστου
Επίκουρος Καθηγητής
Ιστορίας της Τέχνης
Πανεπιστημίου Ιωαννίνων